مقایسه سرعت رنگبری چند ماده ی مختلف

مشخصات گزارش

بسم الله الرحمن الرحیم

شرح چگونگی انجام آزمایش

ابتدا مقدماتی توسط معلم محترم بیان شد: بچه ها کاغذ رنگی آوردید؟ آزمایش پتاسیم و پرمنگنات و آب اکسیژنه و سرکه را یادتان هست؟ ما آمدیم از آب اکسیژنه به عنوان یک ماده ی رنگبر نام بردیم.

سپس از بچه ها پرسیده شد که در زندگی روزمره چه مواد رنگبری را می شناسید؟ و آن ها پاسخ هایی مانند جوهرنمک و آب ژاول را بیان کردند. معلم محترم گفتند که چون در آب ژاول، کلر استفاده شده است، در بعضی مواقع به آن کلر هم می گویند.

معلم: چرا گفتید که جوهرنمک رنگبر است؟ دانش آموزان پاسخ هایی دادند و ایشان پاسخ آن ها را تکمیل کردند و گفتند: «جوهرنمک یک نوع اسید است که جرم های سطح مورد نظر را از بین می برد و همراه با از بین بردن جرم، رنگ آن را هم می برد. پس در واقع جوهرنمک، جرم بر است، رنگبر نیست. یک لایه از سطح مورد نظر را از بین می برد. دیدید بعد از یک مدتی که از جوهرنمک استفاده می کنیم، سطح موردنظر ما زودتر تیره می شود؟ چون وقتی جوهرنمک یک لایه از سطح مورد نظر ما را می برد، دیگراین سطح، صیقلی نمی باشد، و وقتی سطحی صیقلی نباشد، بیشتر به خود جرم می گیرد و بنابراین به مرور زمان آن سطح کدر می شود. پس استفاده از جوهرنمک، سرعت سیاه شدن سطوح را بالا می برد؛ چون دیگر سطح ما صیقلی نیست و سوراخ سوراخ است».

دانش آموز: آیا می شود به غیر از جوهرنمک از ماده ی دیگری برای جرم بری استفاده کرد؟ معلم: بله. خیلی از افراد مواد دیگری مانند سرکه و … را بدین منظور مصرف می کنند.

دانش آموز: تینر هم رنگبر است؟ معلم: تینر، رنگی را که روغن دارد، از بین می برد. حالا دیگر وارد این مواد نمی شویم.

معلم: نام دیگر وایتکس چیست؟ دانش آموزان: آب ژاول. معلم: بله، به وایتکس، آب ژاول هم می گویند. در زندگی روزمره در چه مکان هایی بوی وایتکس و کلر به مشامتان رسیده است؟ دانش آموزان: استخر. معلم: بچه ها کلر، یک ماده ی ضدعفونی کننده است که خاصیت رنگبری هم دارد. دیدید بعد از مدتی بعضی از مایوهایی که ضدکلر نباشند، کم رنگ می شوند؟ دانش آموزان: بله. معلم: بچه ها افرادی که زیاد به استخر می روند، چه اتفاقی برایشان می افتد؟ دانش آموزان: موهایشان آسیب می بیند. معلم: بله، اگر از کلاه های مخصوص استفاده نکنند، به موهایشان به علت کلر موجود در آب، آسیب وارد می شود؛ به همین علت است که می گویند بعد از استخر به حمام بروید یا از کلاه ضدآب در استخر استفاده کنید.

معلم: پس ما سه تا ماده ی رنگبر را شناختیم: آب اکسیژنه، وایتکس یا همان کلر، جوهرنمک.

معلم: بچه ها چرا می گویند وقتی کاملاً زیر دوش آب می روید، نفس عمیق نکشید؟ چون به آب شهری هم مقدار کمی کلر می زنند و کلر یک گاز کشنده است. اگر داخل آب تنفس داشته باشید، کلر وارد بدن می شود و به مرور روی ریه هایتان اثر منفی می گذارد و دچار مشکلات تنفسی می شوید.

معلم: چرا می گویند جوهرنمک و وایتکس را با یکدیگر مخلوط نکنید؟ دانش آموزان تعریف کردند که بعضی از بستگانشان این کار را انجام دادند و به خاطر این کار یا نفسشان گرفته یا حتی دچار مرگ شدند! معلم: وقتی جوهرنمک و وایتکس را مخلوط کنیم، گاز کلر وایتکس آزاد می شود. کلر خالص. شما اگر کلر خالص را تنفس کنید، در صورتی که درب مکانی که در آن حضور دارید، بسته باشد یا هواکش در آن جا کار نکند و به هرحال روزنه ای در آن جا برای تبادل هوا وجود نداشته باشد و در نتیجه اکسیژن ردوبدل نشود، در مراحل خیلی شدید، مرگ، در مراحل ضعیف تر، بیماری های تنفسی و حالت سوختگی به وجود می آید که مصدومین را به بیمارستان باید ببرند، و در مراحل خفیف تر، ناراحتی های تنفسی مانند آسم و … برای انسان به وجود می آید. البته بروز ناراحتی های تنفسی، با یک بار مخلوط کردن این مواد با یکدیگر برای انسان حاصل نمی شود بلکه پس از چندبار در چنین موقعیتی قرار گرفتن، چنین ناراحتی هایی را برای ما به وجود می آورد. اگر کسی نمی دانست و این کار را انجام داد، یعنی این مواد را با یکدیگر ترکیب کرد، می گویند که باید شیر بخورد زیرا شیر، مواد سمی را از بدن خارج می کند. هم چنین می توان به جای شیر خوردن، فرد مصدوم را سریع به بیمارستان برسانیم.

معلم: بچه ها ما فهمیدیم آب اکسیژنه، وایتکس و جوهرنمک رنگ را می برند. حالا راهکار بدهید که از کجا بفهیم کدام یک زودتر رنگ را می برند؟ دانش آموزان: آزمایش کنیم.

معلم: وقتی می خواهیم آزمایش انجام بدهیم چه نکته ای را باید رعایت کنیم تا به نتیجه ی مطلوب برسیم؟ دانش آموزان: همه ی موارد را ثابت نگه داریم و فقط یک مورد را تغییر دهیم. معلم: بله، درست است، حالا هدفم این است که بفهمم کدام یک از این مواد سرعت         رنگبری اش بیشتر است. به نظرتان چه چیزی را ثابت و چه چیزی را متغیر قرار دهیم؟ بله، همه چیز را ثابت و فقط رنگبرها را تغییر           می دهیم. مقدار کاغذ در هر لیوان باید یکسان باشد. اگر کاغذ در یکی از لیوان ها بیشتر باشد، میزان رنگ موجود در مایع مورد نظر بیشتر می شود و در نتیجه نمی توانیم سرعت رنگبری مواد مختلف را به درستی با یکدیگر مقایسه کنیم.

معلم: «دخترم بیا کاغذ را در این سه عدد لیوان خرد کن». دانش آموز آمد و به میزان مساوی کاغذ در هر یک از لیوان ها خرد کرد. سپس معلم محترم در یک لیوان وایتکس، در لیوان دیگر آب اکسیژنه و در لیوان سوم جوهرنمک ریختند. اسم های هر یک از این مواد را هم روی کاغذ نوشته و به لیوان ها چسباندند. سپس لیوان های آزمایش زنگ قبل را آوردند و هر کدام از آن ها را به موازات ماده ی همسان موجود در هر یک از لیوان ها قرار دادند.

معلم: «حالا دو نفر دو نفر بیایید و از نزدیک این لیوان ها را ببینید و تشخیص دهید که کدام یک از مواد سرعت رنگبری اش بیشتر است؟» دانش آموزان آمدند و از نزدیک لیوان ها و تغییر رنگ کاغذها و مایع درون لیوان ها را مشاهده نمودند.

معلم: بچه ها این لیوان را ببینید که درون آن جوهرنمک ریختیم. کاغذ درون آن دیگر اصلاً هیچ رنگی ندارد. حالا لیوانی که درون آن وایتکس ریختیم را ببینید. بعضی از کاغذهای درون آن بی رنگ و بعضی هنوز رنگ دارند. لیوان دیگری که در آن آب اکسیژنه ریختیم، با وجود این که مایع درون لیوان رنگی شده، اما رنگ کاغذها تغییر چندانی نکرده است و کاغذها هنوز رنگ دارند.

معلم: با توجه به این آزمایش، سرعت رنگبری این مواد را به ترتیب نام ببرید. دانش آموزان: جوهرنمک، وایتکس، آب اکسیژنه.

معلم: در آن آزمایش که سرکه به آب اکسیژنه اضافه کردیم، سرعت رنگبری بالا رفت.

معلم: بچه ها کتاب هایتان را باز کنید. یکی از شما از روی کتاب بخواند.

متن کتاب: «آب اکسیژنه نمی تواند رنگ همه ی مواد را از بین ببرد.

گاز کلر و آب ژاول (سفیدکننده) نیز مانند آب اکسیژنه، رنگبر و سفیدکننده هستند.

هشدار: از تماس آب اکسیژنه با پوست خود بپرهیزید. آب اکسیژنه را در جای تاریک نگهداری کنید. هیچ گاه از آب اکسیژنه در فضای بسته استفاده نکنید. هم چنین از ترکیب آب ژاول با سایر شوینده ها و پاک کننده ها جدّاً پرهیز کنید.»

دانش آموزان: در کارخانه ی کاغذسازی هم از وایتکس برای رنگبری استفاده می شود؟ معلم: خیر، استفاده از وایتکس، برای رنگبری زمان زیادی می برد، لذا از مواد شیمیایی قوی تری برای این منظور در آن مکان استفاده می شود. ولی شما وقتی می خواهید کاغذ بسازید، از وایتکس استفاده می کنید.

+۱۱