نام درس: مهارت های مسئله یابی و تصمیم گیری
شماره جلسه: ۳
تاریخ جلسه: ۹۷/۱۲/۰۷
درجه کیفی: + B
تهیه کننده: فاطمه دادسرشت
توجه
- این گزارش صرفاً خلاصهای است از آنچه که در کلاس اتفاق افتاده است و برای دانشجویانی آماده گردیده که به هر دلیل نتوانستهاند در این جلسه حضور به عمل رسانند. لذا به هیچ عنوان نباید به عنوان جزوهی این جلسه تلقی گردد.
- این گزارش با توجه به ادراک دانشجو از مباحث مطرح شده تهیه شده، لذا ممکن است ایراداتی در آن نیز یافت شود، حال چه از طرف دانشجو و چه از طرف مدرس. بنابراین پیشنهاد میشود با رویکرد انتقادی به آن نگریسته شود.
- مطالبی که استاد ارائه کرده با توجه به نظر وی، علم او و تجربهاش (و احیاناً شهودش) در آن زمان مشخص بوده است و لزوماً برای آینده صدق نمیکند.
.:. اهم موارد مطرح شده در این جلسه .:.
- مختصر توضیح در مورد گزارشات کتبی و صوتی جلسهی قبل
- تعین دو مسئول جهت تهیهی گزارش کتبی و صوتی جلسه ی حاضر و ارسال آن در تاریخ مقرر
- آموزش ثبت هولوگرام در کتاب پلاس
- تاکید بر خوانده شدن مرام نامه و عمل به آن
- اطلاع رسانی در مورد بخشنامهای که در آن ذکر شده بود امتحان پایانترم به صورت سراسری برگزار میشود.
.:. روال کلی کلاس در جلسات آینده .:.
- حضور و غیاب راس ساعت ۱۸:۳۰
- پاسخ گویی استاد به سوالات درسی دانشجویان
- پرسش درسی از دانشجویان توسط استاد و الصاق مثبت و منفی
پرسش امروز این بود: مسئلهی درس کاربینی چیست؟
در صورتی که توقع میرفت سوال این باشد: یک مسئله در درس کاربینی که برایتان پیش آمده را مطرح کنید؟
به علت وجود تنوع در برداشتها و البته ابهام در سوال، اکثر قریب به اتفاق دانشجویان از پاسخ به این سوال درماندند.
.:. شروع درس .:.
.:. عوامل موثر در تصمیم گیری در حل مسائل .:.
برای بهتر متوجه شدن این بحث یک مثال را انتخاب کرده و با توجه به همان مثال تک تک عوامل را مورد بررسی قرار میدهیم.
در این بحث میخواهیم یاد بگیریم که چه چیزهایی باعث میشود که تصمیم های ما برای حل یک مسئله متفاوت باشد. به طور کلی چهار عامل در تصمیم گیری های ما موثر است:
- عوامل عقلایی
- عوامل روانشناختی
- عوامل اجتماعی
- عوامل فرهنگی
(البته ممکن است در منابع دیگر این دستهبندی متفاوت باشد)
بیان مسئله: روز ۲۸ اسفند ماه (یعنی دو روز مانده به عید نوروز) دقیقاً روز سه شنبه است که در آن روز اگر آموزش بگوید کلاسها دایر است، کلاس استاد ملاباقر تشکیل میشود.
مسئله: در این کلاس حضور پیدا کنم؟ در این کلاس حضور پیدا نکنم؟
۱. عوامل عقلایی
در این عامل مسئله را از چند جهت مورد بررسی قرار میدهیم :
- هزینه
- زمان
- پیش بینی
مبحث اول: هزینه
هر فرد برای انجام هر کاری هزینهی مادی و معنوی و منفعت آن را (Cost – Benifit) در نظر میگیرد و بعد از آن تصمیم گیری میکند.
مثال: اگر در روز بیست و هشتم در کلاس استاد ملاباقر حضور پیدا نکنم:
- فلان قدر درس را از دست خواهم داد.
- غیبت خواهم خورد.
- مسافرت نباید بروم. اگر مسافرت نروم :
- مادرم ناراحت خواهد شد.
- تفریح امسالم را از دست خواهم داد.
در این قسمت شرایط را سنجیده و بعد از نتیجهگیری که آیا هزینهی این کار بیشتر است یا منفعت آن تصمیم گیری میکنیم.
مبحث دوم: زمان
یعنی چه قدر برای تصمیمی که میگیریم فرصت داریم؟ گاهی باید در لحظه تصمیم گرفت و گاهی زمان به میزان لازم وجود دارد. پس میتوانیم در این زمان، خوب به فکر و بررسی راهکارها بپردازیم. یا ممکن است راهکار مورد نظر زمانبر باشد و همین امر باعث شود از آن صرفنظر کنیم.
در مثال فوق: چون حق غیبتهایم پر شده، اگر در روز بیست و هشتم به کلاس نروم ممکن است این درس را حذف شوم. اگر حذف شوم باید این واحد را دوباره بردارم که گذراندن مجدد این واحد بسیار زمانبر است.
مبحث سوم: پیش بینی
چه قدر میتوانم در مورد پیامدهای تصمیمم فکر کنم و یا چه قدر قدرت پیش بینی دارم؟ پیش بینی های هر فرد در تصمیمات او تاثیر دارد.
در مثال فوق: اگر این درس را حذف شوم:
- شاید این درس دوباره ارائه نشود.
- شاید ارائه شود ولی تداخل داشته باشد.
- شاید پنج ترمه بشوم.
- …
۲. عوامل روانشناختی
در این عامل مسئله را از چند جهت مورد بررسی قرار میدهیم :
- شخصیت تصمیم گیر
- توانایی ها
- تجربیات
- درک
- ارزش ها
- آمال
مبحث اول: شخصیت تصمیم گیر
یعنی شخصیت هر فرد در تصمیم گیری هایش تاثیر دارد.
در مثال فوق :
- فرد بی خیال: هفتهی آخر سال را که کسی به دانشگاه نمیرود.
- فرد جدی و درسخوان: تلاش میکند که در کلاس حضور داشته باشد.
به طور کلی تصمیم درست و غلط وجود ندارد.
یعنی ما نمیتوانیم بگوییم که افراد ذکر شده در بالا کدام، تصمیم درست را انتخاب کرده است و کدام تصمیم غلط را انتخاب کرده است. چرا که یک تصمیم درست برای همه وجود ندارد که بتوان گفت مثلاً تصمیم درست حضور در کلاس استاد ملاباقر در روز بیست و هشتم اسفند ماه است و همه باید از این تصمیم پیروی کنند.
بنابراین هیچکس در هیچ زمان حق نقد تصمیمات دیگران را ندارد.
چرا که هیچکس در بستر آن فرد (Context) نیست تا بداند آن فرد چرا فلان تصمیم را گرفته است.
مبحث دوم: توانایی
یعنی میزان توانایی جسمی و ذهنی هر فرد در تصمیم گیری های آن فرد تاثیر دارد.
در مثال فوق:
- فردی برای خانه تکانی و خرید عید فعالیت زیادی انجام داده و خسته است و توانایی جسمی حضور در آن کلاس، در آن تاریخ را ندارد.
- یا فردی که همیشه برای حضور فعال در کلاس تلاش کرده است و توانایی جسمی و زمان نیز دارد ولی به خاطر پارهای از مشکلات، توانایی ذهنی حضور در کلاس را ندارد.
مبحث سوم: تجربیات
تجربیات گذشتهی هر انسان بر تصمیمات فعلی او تاثیر میگذارد.
در مثال فوق، فردی میگوید:
- همهی استادها در هفتهی آخر سال تدریس نخواهند داشت.
- یا همهی استادها در هفتهی آخر سال غیبت نخواهند زد.
- یا هیچ گاه استادها مطالب مفید را در هفتهی آخر سال بیان نخواهند کرد.
تجربه ممکن است اهرم پیشرفت یا مانع آن باشد.
تعمیم دادن تجربه ممکن است باعث عدم پیشرفت و تصمیم گیری درست شود.
تجربه تا زمانی خوب است که بتوان آن را در بستری (Context) مناسب اعمال کرد، نه اینکه تبدیل به بتی شود که اطاعت از آن واجب است.
تجربهی زیاد ممکن است انسان را غد کند و کاری کند که فرد به خود غره شود که همین امر باعث شکست میشود.
مبحث چهارم: درک
درک هر کس از هر پدیده در تصمیم گیری او تاثیر میگذارد.
گاهی ممکن است در یک شرایط یکسان افراد مختلف به خاطر درک های مختلف، قضاوتهای مختلفی در ذهنشان شکل بگیرد که منجر به تصمیمات مختلف در افراد شود.
مثلاً با تمام دانشجویان کلاس مهارت حل مسئله در یک کلاس به طور یکسان برخورد شده است، اما تعدادی از آنها معتقدند که در کلاس به آنها توهین شده لذا این درس را حذف کرده اند ولی مابقی اصلاً چنین برداشتی از این کلاس و برخورد استاد نداشتهاند.
مبحث پنجم: ارزشها
خط قرمزهای هر فرد در تصمیم گیریهای او دخیل است.
مثلاً خط قرمزهای یک نفر در زندگی به ترتیب اولویت، صداقت، مادر و پول است. اگر به این فرد پول دهند تا دروغ بگوید {در صورتی که ارزش او یک ارزش واقعی باشد} نباید اینکار را انجام دهد. (اگر در شرایطی که می دانی صداقتت باعث متضرر شدنت می شود اما همچنان دست از آن نمی کشی، این صداقت یک ارزش واقعی به شمار می آید)
پس ارزش واقعی در تصمیمات ما تاثیر می گذارد نه شعارهای ما.
مبحث ششم: آمال
اینکه انسان به دنبال چیست و چه آمالی دارد در تصمیم گیریهای او تاثیر میگذارد.
در مثال فوق:
- فردی که از درس خواندن فقط توقع یک مدرک کارشناسی دارد در این روز در کلاس حضور پیدا نخواهد کرد چرا که عدم حضور او در هدفش تاثیر منفی نخواهد داشت.
- اما فردی که از درس خواندن توقع کارشناس شدن دارد، هدفش را در تصمیمش لحاظ خواهد کرد.
۳. عوامل اجتماعی
جَو در تصمیمات هر فرد اثر میگذارد.
در مثال فوق ممکن است یک دانشجو تصمیم حضور در کلاس را داشته باشد، اما دیگران بگویند: محض خودشیرینی رفتی؟ خواستی بگی خیلی باحالی؟ و …
چون اکثر قریب به اتفاق همهی ما، انسانهای خود ساختهای نیستیم تا به اصطلاح “مردم چی میگنها” در تصمیمگیریهایمان اثر نداشته باشد و این امر باعث میشود تا تصمیمات ما بر اساس جو باشد نه بر اساس عقل.
مثلاً: چه کتابی بخوانم؟ پرفروشترین را.
چه فیلمی را ببینم؟ پرفروشترین فیلم را.
چه پیجی را فالو کنم؟ پیجی که فالورز بیشتری دارد.
سوال یکی از دانشجویان: منبع معتبر چیست؟
پاسخ استاد: در هر حوزه، منبع معتبر فرق دارد. مثلاً یونیسف نمیتواند درمورد عرفان نظر دهد.
.:. منبع معتبر پدیده ای نسبی است در یک حوزه ی خاص .:.
۴. عوامل فرهنگی
در این عامل چند مبحث فرهنگ منطقهای، فرهنگ کشور، فرهنگ جهانی و فرهنگ سازمان مطرح میباشد.
این عامل در تعریف تقریباً شبیه به عامل اجتماعی است با این تفاوت که در این قسمت مباحث آیینی و سنتی (شب یلدا، چهارشنبه سوری، عید نوروز و. ..) به آن افزوده میشود.
مثلاً در ایرانی که با اسم کشور اسلامی شناخته شده است، مردم به جای اینکه برای اعیاد مهم مذهبی ارزش قائل باشند برای اعیاد باستانی بیارزشی که بود و نبود آنها هیچ تاثیری در عالم بشریت نداشته است احترام خاص و ویژهای قائل میشوند. یا مثلا بین التعطیلین تبدیل به یک فرهنگ غلط جا افتاده شده است که حتی رنگ و بوی قانون نیز به خود گرفته است!