✍️ یادداشتی از علی ملاباقر
لطفاً بعد از دیدن انیمیشن خیلی کوتاه “عید دیدنی!!” متن زیر رو بخونید.
❓شاید برای خیلی هاتون این سوال پیش اومده باشه که چرا تازگی ها افراد به خصوص جوونا شروع کردن به مسخره کردن سوالات کلیشه ای که فامیلامون هنگام عید دیدنی از ما می پرسن.
جالبه بدونید که در مصاحبه ای که با خود سروش رضایی (سازنده انیمیشن فوق)، چند وقت پیش توسط تی وی پلاس شده بود، به این نکته اشاره کرده بود که وقتی یه چیزی کم کم همه گیر میشه، میشه دستمایه ی ایده ی انیمیشن های من.
خب پیدایش این پدیده در ایران، می تونه علل متفاوتی داشته باشه ولی من در اینجا فقط از یک بعد اونم خیلی کوتاه و خودمونی اونو بررسی می کنم و منتظر می مونم تا اهالی فن به طور حرفه ای این پدیده رو باز کنند☺️.
توی بررسی ها و تحقیقاتی که به ویژه توسط هافستد انجام شده، ایران رو یک کشور جمع گرا نسبی محسوب کردن. (امتیاز ۴۱ در فردگرایی)
البته نکته اینه که این تحقیق برای بیش از ۴۰ ساله پیشه و اینکه توی این چهل و خرده ای سال چقدر هنوز نتیجه اون تحقیق معتبره محل بحثه ولی من با تحقیقات و تجزیه و تحلیل خودم به این نتیجه رسیدم که ایران در حال گذار از یک فرهنگ جمع گرای نسبی به یک فرهنگ فردگرایی نسبی است که به نظرم می تونه یکی از تبعات مدرنیته باشه. به خصوص این قضیه در کلان شهرها و به ویژه در تهران و بالاخص در مناطق بالاتر شهر صادقه.
قبلنا آدما با پرسیدن این سوالات، می خواستن به هم نزدیک بشن. چون فرهنگ جمع گرا بود یه جورایی همه تو هم بودند و از حال هم با خبر و این نه تنها بد نبود، بلکه باعث انس و الفت بیشتری بین افراد می شد و همه راضی بودند☺️. ولی الان فرهنگ داره به سمت فرد گرایی می ره. جوونا برای خودشون حریم خصوصی تعریف کردن.
در واقع اگر بخوایم بهتر بگیم حریم خصوصی افراد واضح تر و گسترده تر شده به خصوص برای جوونا. بنابراین این سوالا نه تنها باعث انس و الفت بیشتری مثل سابق نمیشه، بلکه حال بعضیا هم می ذاره تو قوطی! البته میزان اثر به شخصیت افراد، این که توسط چه کسی و چه زمانی و چه جوری پیش چه کسایی گفته می شه هم بستگی داره که خود اون یه مقوله جداست که واردش نمیشیم.
فعلاً همین. بازم می گم خیلی ساده و خودمونی و فقط یه بعد قضیه تلنگر خورد! خیلی داستان داره بررسی ابعاد مختلفش.
پی نوشت های تخصصی پست یونایتد فامیلی پرس:
۱- برای فهم بهتر مفهوم “جمع گرایی” و “فردگرایی” به ترتیب به لینک های زیر مراجعه نمایید:
۲- برای فهم بیشتر موضوع، مطالعه یادداشت “در دفاع از فردگرایی ایرانیان” دکتر نعمت الله فاضلی، دانشیار پژوهشگاه علومانسانی و مطالعاتفرهنگی قویاً توصیه می شود.✔️
⚠️اگرچه مطالعه این یاداشت به زعم حقیر فوق العاده در تحلیل مان مفید خواهد بود منتها این امر به معنای تایید تمامی گزاره های آن نمی باشد.
بنده به جد معتقدم که هنگام مطالعه تئوری یا تحلیل افراد، به زندگی نامه شان نیز باید گوشه چشمی داشت که خود بحث دیگری می طلبد. زندگی نامه ایشان را می توانید از اینجا بخوانید.
۳- مطالعه کتاب “مجموعه مقالات فرد، فردگرایی و جمعگرایی در آموزههای اسلامی” در تحلیل مان راه گشا خواهد بود. معرفی این کتاب در اینجا آمده است.
۴- مطالعه یادداشت “از جمع گرایی تا فردگرایی افراطی ایرانیان “ دکتر تقی آزاد ارمکی، استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران هم خالی از لطف نیست.
۵- برای درک بهتر این نکته که همین بعد به ظاهر ساده چقدر می تواند پیچیده باشد، این مقاله کمک کننده است.
۶- فرد گرایی و جمع گرایی در ادیان به خصوص اسلام بحث مفصلی دارد که فعلاً وارد آن نمی شویم. فقط خاطر نشان می کنیم که پیش شرط تحلیل دقت به تعاریف مفهومی و عملیاتی هر کدام به صورت جداگانه است. آیا واژه های یکسان، مفاهیم یکسانی نیز دارند؟
۷- جامعه شناسی (نه به معنی یک رشته علمی بلکه به معنی بررسی و اثر جامعه) ادیان به ویژه اسلام رویکردی تجویزی دارد، در صورتی که علم جامعه شناسی در اکثر اوقات رویکردی توصیفی.
۸- جمع گرایی و فردگرایی مفاهیمی نسبی و طیفی هستند نه نقطه ای.
۹- یکی از تاثیرگذارترین مطالعاتی که تفاوت ها و شباهت های فرهنگی را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است، مطالعاتی است که توسط یک پژوهشگر هلندی بنام گیرت هاف استد انجام شده است. او ۱۱۶۰۰۰ نفر را که در کشورهای مختلف کار می کردند مورد مطالعه قرار داد و ۵ بعد مهم را که بنظر می رسد مردم در فرهنگ های مختلف در آن تفاوت دارند را مشخص کرد (مدیریت بازاریابی بین المللی، دکتر حسن اسماعیل پور) بنابراین در مدل هافستد فرهنگ ابعاد مختلفی دارد و فقط یکی از ابعاد آن جمع گرایی و فرد گرایی است. این ابعاد عبارتند از: فاصله قدرت، ابهام گریزی یا احتیاط، فردگرایی در مقابل جمع گرایی، مردگرایی در برابر زن گرایی و سوگیری بلندمدت در برابر کوتاه مدت. البته بعدها یک بعد دیگر هم به آن اضافه گردید. مطالعات بعدی نیز نشان داد که این ابعاد در طول زمان تغییر نمیکنند. دقت کنید خود ابعاد نه میزانش. مطالعه راجع به “ابعاد فرهنگی هافستد” فعلاً نامناسب نیست.
۱۰- این سایت، وضعیت ایران را در هر شش بعد نشان می دهد (البته تا جایی که بنده می دانم با توجه به مطالعه در همان سال های تحقیق نه اکنون).
۱۱- مصاحبه روزنامه اعتماد با سروش رضایی حاوی نکات جالب و قابل تاملی است!