سبک زندگی ارزش آفرینانه یک قدم رو به جلو
طرح ایده:
ما می خواهیم یک سیستم کامپیوتری تو منزل قرار بدیم که میزان مصرف آب روزانه رو در قسمت های مختلف خونه به شما نشون بده.
درضمن شما می تونید میزان استاندارد مصرف آب رو براش تعیین کنید.
سیستم طوری طراحی شده که برای بچه ها هم جذابه و اونها رو ترغیب می کنه آب رو بهتر مصرف کنند.
فاضلاب قبل از ورود به شبکه فاضلاب، تصفیه اولیه میشه و وارد یک مخزن میشه که می تونید اون رو برای آبیاری باغچه ها یا شستشوی ماشین و پارکینگ استفاده کنید.
نقد ایده:
سلام خانم …
به عنوان یک ایده استارتاپی طرح خوبی دارین.
اینطور که متوجه شدم بخشی از طرح شما مربوط به بحث تصفیه آب خاکستری (Greywater reuse) هست.
برای دوستانی که با این مفهوم آشنایی ندارن عرض میکنم٬ آب خاکستری کلیه فاضلاب خانگی غیر از فاضلاب دستشویی (یا همون Blackwater یا آب سیاه نامیده میشه) رو شامل میشه و فاضلابی هست که میزان آلاینده های میکربی٬ شیمیایی و چربی در اون پایین هست در نتیجه فرآیند تصفیه اش خیلی هزینه بر و پیچیده نیست. در برخی موارد فاضلاب خروجی از ماشینهای ظرفشویی رو هم جزو آب سیاه حساب میکنن و در آب خاکستری لحاظ نمیکنن. میشه گفت در مجموع حدود شصت تا هشتاد درصد فاضلاب خانگی رو آب خاکستری تشکیل میده که با یک تصفیه مختصر میشه از پساب تصفیه شده برای برخی مصارف خانگی غیرشرب ازش استفاده کرد مثل آبیاری باغچه و روشویی.
زمانی در دوره دانشجویی راجع به این موضوع پژوهش میکردم که ماحصل چیزهایی که در این زمینه آموختم رو براتون میگم.
برای استفاده از این سیستم چند نکته باید مورد توجه قرار بگیره:
۱ – دیدگاه مصرف کننده به این سیستم که از دو جنبه عقلانی و احساسی قابل بررسی هست. از جنبه عقلانی همونطور که دوستمون اشاره کردن مصرف کننده اول میپرسه با استفاده از این سیستم چقدر در قبض آب من صرفه جویی میشه؟ این عدد رو مقایسه میکنه با هزینه نصب٬ بهره برداری و نگهداری از این سیستم. در حال حاضر تعرفه آب شهری بین ۳۴۰ الی ۳۷۰ تومان به ازای هر مترمکعب هست در حالی که قیمت تمام شده آب امسال به هر مترمکعب ۱۵۰۰ تومان رسیده (به نقل از مصاحبه آقای مهندس دائمی معاونت آب و آبفا وزارت نیرو).
یعنی در حال حاضر مصرف کننده کمتر از ۲۵ درصد هزینه واقعی آب رو داره میپردازه. طبق قانون هدفمندی یارانه ها دولت باید قیمت متوسط آب برای مصارف شرب٬ کشاورزی و صنعت رو ظرف پنج سال (یعنی تا سال ۱۳۹۳) به قیمت واقعی میرسوند اما عملا به دلیل تحریمها و مسایل سیاسی٬ ملاحظات اجتماعی و بروز خشکسالیها وزارت نیرو نتونست این کار رو انجام بده. برنامه این بود که دولت سوبسید آب٬ برق و گاز رو در قالب یارانه نقدی مستقیما به مردم بده و به هنگام پرداخت قبوض دوباره ازشون پس بگیره اما بار مالی یارانه به قدری برای دولت سنگین بود که عملا چنین اتفاقی نیفتاد.
دکتر تجریشی و دکتر ابریشمچی اساتید دانشگاه صنعتی شریف مقاله ای رو حدود سال ۸۲ منتشر کردن به نام «مدیریت تقاضای آب در کشور» که در اینترنت موجود هست. در این مقاله نشون دادن که در حالتی که تعرفه آب پایین هست یا در واقع ارزان هست٬ آب کشش قیمتی نخواهد داشت یا به بیان دیگه افزایش قیمت آب باعث کاهش محسوس مصرف آب نخواهد شد. نتیجه ای که میخوام بگیرم اینه که تا زمانی که تعرفه آب شهری در وضعیت فعلی است و قیمت آب واقعی نشده است٬ استفاده از ابزارآلات کاهنده مصرف آب برای مصرف کننده جذابیت بالایی نخواهد داشت. مثلا اگر این سیستم پنج میلیون تومان هزینه نصب (فقط یکبار) داشته باشه و سالی صد هزار تومان هم هزینه نگهداری داشته باشه و فرض بگیریم هزینه بهره برداری هم نداشته باشه، اگر باعث بشه قبض آب ماهی چهل هزار تومانی به سی و پنج هزار تومان کاهش پیدا کنه (با فرض تعرفه فعلی آب) مصرف کننده پیش خودش میگه استفاده از این سیستم نمیصرفه. اما اگه روزی قیمت آب واقعی شد و استفاده از این سیستم باعث بشه قبض آب سیصد هزار تومانی به دویست هزار تومان کاهش پیدا کنه اون موقع مصرف کننده با یه حساب کتاب ساده متوجه میشه استفاده از این سیستم براش به صرفه هست.
جنبه دوم جنبه احساسی هست. حتی زمانی که مصرف کننده میدونه قرار نیست از این پساب برای مصارف مهم مثل شرب و استحمام کنه، باز هم یک مقاومت ذهنی خواهد داشت که از نظر روانشناسی بهش میگن Yuck factor یا «عامل چندش» که باعث میشه نوعی بی میلی نسبت به استفاده از این سیستم داشته باشه. ضمن این که در کشور ما جنبه های مذهبی و شرعی هم به عامل قبلی اضافه میشن که در این خصوص نیاز به یک کار فرهنگی و شفاف سازی هست تا مصرف کننده متوجه بشه استفاده از این سیستم تعارضی با مسائل فرهنگی، مذهبی و بهداشتی نداره.
۲ – رویکرد وزارت نیرو و سازمانهای زیرمجموعه اش مثل شرکت آب و فاضلاب. با توجه به این که ۹۲ درصد مصرف آب کشور مربوط به بخش کشاورزی است و از طرفی خشکسالی های اخیر در فصل گرما مشکلاتی رو در تأمین آب شرب در برخی مناطق به وجود آورد٬ وزارت نیرو و زیرمجموعه هاش ترجیح میدن در بخش آب شرب فعلا خیلی از ابزارهای تحکمی و تنبیهی برای کاهش مصرف استفاده نکنن و برای صرفه جویی سراغ بخشهای دیگه مثل بخش کشاورزی برن که تأثیراتش محسوس تر هست. مدیریت تقاضای آب در بخش شهری در وزارت نیرو تقریبا از اوایل دهه ۸۰ شروع شد که در درجه اول کاهش آب بدون درآمد (آب هدررفته در شبکه) در دستور کار قرار گرفت٬ سپس توزیع ابزارآلات کاهنده مصرف آب مثل سرشیرهای مخصوص مورد توجه قرار گرفت و اخیرا سراغ بحث افزایش قیمت آب رفتند. تجربه ای که حاصل شده اینه که در وضعیت کنونی دستکاری سیستم فعلی به منظور جداسازی آب شرب و غیرشرب در مقیاس بزرگ به دلیل محدودیت های مالی و فنی مقدور نیست.
۳- دیدگاه سایر سازمانهای ذیربط. شما هر تغییری در سیستم آب شهری بخواید اعمال کنید علاوه بر مصرف کننده و شرکت آب و فاضلاب٬ پای وزارت بهداشت٬ سازمان محیط زیست٬ شورای شهر و شهرداری هم به نوعی به قضیه باز میشه که هر کدوم اولویت های خودشون رو دارن و بعضیاشون به عنوان سیستم نظارتی وارد عمل میشن. به همین خاطر نیاز هست که بدونید کار شما در چه زمینه هایی با حوزه عملکردی اونها همپوشانی داره.
برای جمع بندی میتونم بگم ماهیت این جنس مسائل٬ ماهیتی چندبخشی (Multidisciplinary) هست و به همین خاطر نیاز هست رویکردتون یکپارچه نگر و جامع باشه. کار خوبی که میتونین انجام بدین اینه که کارهای پژوهشی قبلی رو مطالعه کنین٬ علاوه بر مصرف کننده ها با آدمهای متخصص در دانشگاه٬ صنعت و بخش دولتی صحبت کنین و ارججیت ها و اولویت هاشون رو بشناسین. طرح شما زمانی میتونه به یه محصول تجاری تبدیل بشه که بتونه مطلوبیت مورد نظر ذینفعان و ذیمدخلان مختلف رو در حد قابل قبولی برآورده کنه.
در اروپا٬ آمریکای شمالی و خاور دور سیستمهای تصفیه آب خاکستری و اندازه گیری هوشمند آب قبلاً با موفقیت ساخته و اجرا شدند که مطالعه این طرح ها میتونه بهتون ایده های خوبی بده.
امیدوارم موفق باشید.
